253301
طی چهار دهه اخیر، جمهوری اسلامی ایران با یک دستاورد چشمگیر در حوزه سلامت عمومی، موفق شده است نرخ مرگ‌ومیر نوزادان را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. این شاخص حیاتی، از بیش از ۳۰ مورد در هر هزار تولد زنده در گذشته، اکنون به حدود ۷ مورد رسیده است که نشان‌دهنده تحولی عمیق در مراقبت‌های بهداشتی و درمانی است.
کاهش بی‌سابقه نرخ مرگ‌ومیر نوزادان: دستاوردی ملی در حوزه سلامت
هادی سماعی، فوق‌تخصص نوزادان، در کنگره سلامت نوزادان ایران از پیشرفت‌های چشمگیر در مراقبت‌های نوزادی کشور سخن گفت. به گفته وی، در چهار دهه گذشته، ایران با توسعه وسیع بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان و تربیت بیش از ۴۰۰ فوق‌تخصص در این رشته، توانسته است میزان مرگ‌ومیر نوزادان را به طور چشمگیری کاهش دهد. این تحول، نرخ مرگ‌ومیر را از ۳۰ تا ۳۲ مورد در هر هزار تولد زنده در دهه ۶۰ خورشیدی، به حدود ۷ مورد در حال حاضر رسانده است. این موفقیت حاصل ارتقای سطح مراقبت‌ها، آموزش تخصصی نیروی انسانی و تجهیز بیمارستان‌ها به بخش‌های NICU است.
نقش حیاتی NICU و فوق‌تخصص‌ها در ارتقای سلامت نوزادان
قبل از سال ۱۳۶۴، ایران فاقد بخش‌های NICU (مراقبت ویژه نوزادان) استاندارد بود. اما با آغاز راه‌اندازی این بخش‌ها و تأسیس دوره فوق‌تخصصی نوزادان از سال ۱۳۶۵، تحولی عظیم در کیفیت مراقبت از نوزادان کشور رقم خورد. بخش‌های NICU، که واحدهای تخصصی برای مراقبت از نوزادان نارس، کم‌وزن یا دارای مشکلات حاد پزشکی هستند، اکنون در تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی و بسیاری از شهرهای بزرگ و متوسط فعالند. تربیت بیش از ۴۰۰ فوق‌تخصص نوزادان، توانسته است دانش و مهارت لازم برای مدیریت پیچیده‌ترین شرایط پزشکی این گروه آسیب‌پذیر را فراهم آورد و عامل اصلی در کاهش قابل توجه مرگ‌ومیر نوزادان باشد.
تحدیدها و فرصت‌ها پس از کرونا در مسیر کاهش مرگ‌ومیر نوزادان
با وجود دستاوردهای پیشین، دوران پس از شیوع بیماری کرونا چالش‌های جدیدی را پیش روی ایران قرار داده است. در حالی که پیش از کرونا ایران بهترین شاخص مرگ‌ومیر نوزادان را در مقایسه با کشورهای منطقه داشت، برخی کشورهای حوزه خلیج فارس با سرمایه‌گذاری‌های عظیم و واردات تکنولوژی‌های پیشرفته، توانسته‌اند نرخ مرگ‌ومیر نوزادان خود را به کمتر از ۵ در هزار کاهش دهند. این امر نشان‌دهنده کندی روند بهبود ایران در مقایسه با این کشورها است و فاصله با کشورهای توسعه‌یافته که نرخ مرگ‌ومیر نوزادان در آن‌ها کمتر از چهار در هزار است، همچنان پابرجاست. این وضعیت نیاز به تقویت برنامه‌های حمایتی، تجهیزاتی و آموزشی را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
لزوم سرمایه‌گذاری بر تجهیزات پیشرفته برای مراقبت از نوزادان
در سال‌های اخیر، چالش نیروی انسانی متخصص تا حدودی برطرف شده، اما نیاز به به‌روزرسانی و تامین تجهیزات حیاتی به یک اولویت تبدیل شده است. ونتیلاتورهای مدرن، دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته و سیستم‌های کنترل دمای هوشمند از جمله نیازهای اساسی بخش‌های NICU هستند که نقش حیاتی در حفظ و بهبود سلامت نوزادان آسیب‌پذیر ایفا می‌کنند. همچنین، گسترش دسترسی به داروهای ویژه نوزادان نیز از مسائل کلیدی است. خوشبختانه، وزارت بهداشت و انجمن‌های علمی برنامه‌هایی برای ارتقاء استانداردهای تجهیزاتی و امکانات مراقبتی در بخش‌های NICU در دستور کار دارند تا بتوانند به کاهش بیشتر مرگ‌ومیر نوزادان کمک کنند.
آینده روشن‌تر برای نوزادان ایران: گام‌های بعدی در کاهش مرگ‌ومیر
با وجود پیشرفت‌های قابل ملاحظه در چهار دهه گذشته، مسیر برای رسیدن به استانداردهای جهانی و تضمین سلامت هرچه بیشتر نوزادان ایرانی همچنان ادامه دارد. برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری مستمر در حوزه سلامت نوزادان، با تمرکز بر موارد زیر، می‌تواند افق‌های جدیدی را در کاهش مرگ‌ومیر نوزادان بگشاید:
سرمایه‌گذاری مستمر در به‌روزرسانی و تامین تجهیزات مدرن پزشکی برای بخش‌های NICU.
تقویت برنامه‌های آموزشی و پژوهشی برای ارتقای دانش و مهارت فوق‌تخصص‌های نوزادان و کادر درمانی.
تلاش‌های گسترده در زمینه توسعه بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان و تربیت فوق‌تخصص‌ها، بی‌شک موجب کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر نوزادان در ایران شده است. با این حال، برای رسیدن به استانداردهای جهانی و حفظ این دستاورد، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش‌های آموزشی و تجهیزاتی و همچنین برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه بهداشت و درمان کشور کاملاً احساس می‌شود.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
مطالب مرتبط
- معاینه چشم دیابتی‌ها: گامی حیاتی برای حفظ بینایی و شکست تهدید خاموش
- زمان‌بندی وعده‌های غذایی، سنگ‌بنای مدیریت و کنترل مؤثر دیابت
- اعتیاد در ایران: گره کوری که با بازتوانی گشوده می‌شود
- اعتیاد در ایران: گره کوری که با بازتوانی گشوده می‌شود
About the Author
