آثار روانی انتشار اخبار خودکشی / جزییات دستورالعمل جدید وزارت بهداشت

وزارت بهداشت، با عنایت به پیامدهای منفی انتشار اخبار خودکشی، دستورالعملی جدید برای رسانه‌ها ابلاغ کرده است. این دستورالعمل، تلاش می‌کند تا با ارائه راهکارهای عملی، از آسیب‌های روانی ناشی از پوشش این اخبار بکاهد و نقش رسانه‌ها را در ارتقای سلامت روان جامعه برجسته سازد.

دکتر شالبافان، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، این دستورالعمل را سومین ویرایش در این زمینه خوانده و بر تفاوت‌های آن با نسخه‌های پیشین، به ویژه در توجه به فضای مجازی و رسانه‌های غیررسمی، تأکید نموده است. وی این دستورالعمل را برگرفته از رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت در پیشگیری از خودکشی دانسته و هدف آن را کاهش پیامدهای منفی انتشار اخبار خودکشی و افزایش تأثیرگذاری مثبت رسانه‌ها عنوان کرده است.

راهکارهای نوین در پوشش اخبار حساس

این دستورالعمل، با ارائه مثال‌های عملی، نشان می‌دهد که چگونه نحوه نگارش و تیتر اخبار خودکشی می‌تواند بر مخاطبان اثر بگذارد. به گفته دکتر شالبافان، هدف این نیست که اخبار منتشر نشود، بلکه نحوه انتشار آنها باید به گونه‌ای باشد که از افزایش افکار خودکشی پیشگیری کند. این دستورالعمل، راهکارهای عملی و مؤثری را در اختیار اصحاب رسانه قرار می‌دهد تا با حداقل اطلاعات تئوریک، بتوانند به‌طور مسئولانه‌تر عمل کنند.

این دستورالعمل ۱۸ صفحه‌ای، ضمن ارائه راهکارهای عملی، بر اهمیت آموزش اصولی در مورد خودکشی و سلامت روان در برنامه‌های درسی رشته‌های مرتبط، از جمله روانشناسی، روانپزشکی و خبرنگاری تأکید دارد. همچنین، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و جلسات هم‌اندیشی با خبرنگاران برای تبادل نظر و شنیدن دیدگاه‌های آنان، از برنامه‌های وزارت بهداشت است.

مسئولیت اجتماعی رسانه در سلامت روان جامعه

دکتر شالبافان با تأکید بر مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها، آنها را به مشارکت فعال در ارتقای سلامت روان جامعه دعوت کرده است. وی بر لزوم همکاری و همفکری با رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های غیررسمی و افراد تأثیرگذار در فضای مجازی، برای بهبود مستمر دستورالعمل تأکید داشته است. به اعتقاد وی، رسانه‌ها باید با احتیاط و مسئولیت‌پذیری بیشتری به انتشار اخبار خودکشی، به‌خصوص در مورد افراد مشهور، بپردازند.

اثرات روانی انتشار اخبار خودکشی و پدیده‌های ورتر و پاپاگنو

وی به تشریح “اثر ورتر” (تقویت افکار خودکشی در افراد مستعد) و “اثر پاپاگنو” (تأثیر مثبت و پیشگیرانه) پرداخته و بر اهمیت انتشار مسئولانه اخبار خودکشی برای جلوگیری از تقلید و آسیب‌های روانی تأکید کرده است. همچنین، لزوم اجتناب از ساده‌سازی دلایل خودکشی و اجتناب از برجسته‌سازی محل وقوع و روش خودکشی به عنوان راهکارهایی برای پیشگیری از تقلید مطرح شده است.

مبارزه با انگ‌زنی به بیماری‌های روانی

دکتر شالبافان با اشاره به نقش انگ‌زنی به بیماری‌های روانی در کاهش مراجعه به درمانگران، بر اهمیت ارتقای سواد سلامت روان در جامعه تاکید کرده و رسانه‌ها را به ایفای نقش بی‌بدیل در این زمینه دعوت نموده است. وی همچنین از تصویرسازی‌های نادرست در برخی آثار سینمایی و سریال‌ها انتقاد کرده و بر لزوم تصویرسازی واقع‌بینانه و مثبت از بیماران روانپزشکی تاکید کرده است.

همکاری وزارت بهداشت و رسانه‌ها برای آینده‌ای بهتر

در پایان، دکتر شالبافان بر اهمیت همکاری مستمر وزارت بهداشت و رسانه‌ها برای ارتقای سلامت روان جامعه و کاهش آمار خودکشی تاکید کرده و نقش رسانه‌ها را در تغییر نگرش جامعه به بیماری‌های روانپزشکی اساسی دانسته است.

مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد