نظام آموزش پزشکی کشور با چالش‌های جدی مواجه است؛ از شیوه‌های نادرست پذیرش دانشجویان گرفته تا فشارهای روانی سنگین بر رزیدنت‌ها. شهرام یزدانی، مشاور رئیس‌جمهور در امور آموزشی، در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر، نسبت به پیامدهای نمره‌محوری در پذیرش دانشجویان پزشکی هشدار داد و خواستار اصلاحات بنیادین در فرآیند گزینش و هدایت تحصیلی شد.
نمره بالا، تضمین موفقیت در پزشکی نیست
یزدانی با انتقاد از تمرکز صرف بر نمرات و آزمون‌های کتبی در پذیرش دانشجویان پزشکی، تأکید کرد که موفقیت در این حرفه تنها به هوش تحصیلی وابسته نیست. وی گفت: «پزشکی نیازمند هوش متوسط است، اما آنچه در عمل تعیین‌کننده است، ویژگی‌های شخصیتی، مهارت‌های ارتباطی، هوش هیجانی و توانایی سازگاری رفتاری است.» او افزود که بسیاری از کشورها برای سنجش این ویژگی‌ها، از مصاحبه‌های تخصصی و ارزیابی‌های غیرشناختی استفاده می‌کنند و مسئولیت پذیرش را به دانشگاه‌ها واگذار کرده‌اند.
بحران روانی در میان رزیدنت‌ها؛ پیامد انتخاب‌های نادرست
به گفته یزدانی، ورود افراد به رشته پزشکی با انگیزه‌های اقتصادی و بدون آمادگی روانی برای مسئولیت‌های سنگین این حرفه، یکی از دلایل اصلی بروز افسردگی، اضطراب و حتی افکار خودکشی در میان رزیدنت‌هاست. مطالعات انجام‌شده در تهران نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از دستیاران تخصصی با مشکلات روانی جدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ موضوعی که باید به‌عنوان یک هشدار جدی برای نظام آموزش پزشکی تلقی شود.
آموزش پزشکی؛ مسئولیتی اخلاقی و اجتماعی
یزدانی با استناد به دیدگاه دانیل دافی، متخصص برجسته علوم پزشکی، یادآور شد که گزینش دانشجوی پزشکی صرفاً یک فرآیند آموزشی نیست، بلکه مسئولیتی اخلاقی و اجتماعی است. او تأکید کرد که نمره بالا یا رتبه کنکور نمی‌تواند شاخص مناسبی برای سنجش تعهد، نوع‌دوستی یا توانایی فرد در مواجهه با بحران‌های انسانی باشد.
ضرورت اصلاح تعادل آموزش دولتی و خصوصی
مشاور رئیس‌جمهور در ادامه به اختلال در تعادل میان آموزش عالی دولتی و خصوصی اشاره کرد و گفت: طبق قانون اساسی، دولت موظف است تنها به میزان نیاز کشور در آموزش عالی مداخله کند. اما در حال حاضر، این تعادل به‌هم خورده و نیازمند بازتعریف بر اساس نیازهای واقعی جامعه است.
هدایت تحصیلی ناکارآمد و مهاجرت دانش‌آموزان
یزدانی پدیده مهاجرت دانش‌آموزان را نتیجه مستقیم ضعف در نظام هدایت تحصیلی دانست. او گفت: «بسیاری از جوانان به دلیل عدم دستیابی به رشته دلخواه در کنکور، تصمیم به مهاجرت می‌گیرند. در حالی که اگر هدایت تحصیلی بر اساس استعداد، علاقه و نیاز کشور طراحی شود، می‌توان از این روند جلوگیری کرد.»
معیارهای انتخاب دانشجوی پزشکی در کشورهای پیشرفته
بر اساس پژوهش‌های بین‌المللی، تنها درصد اندکی از عملکرد آینده پزشکان از طریق سوابق تحصیلی قابل پیش‌بینی است. در مرحله تخصصی، این رقم حدود ۵ درصد و در حرفه پزشکی نزدیک به صفر است. در کشورهای توسعه‌یافته، معیارهایی مانند مسئولیت‌پذیری، مشارکت اجتماعی، و فعالیت‌های داوطلبانه نقش کلیدی در انتخاب دانشجویان پزشکی دارند.
تجربه انگلستان؛ الگویی برای مناطق محروم
در پایان، یزدانی به مدل آموزشی انگلستان اشاره کرد که در آن پزشکان عمومی با آموزش‌های تخصصی محدود، خدمات درمانی را در مناطق فاقد متخصص ارائه می‌دهند. این مدل توانسته کمبود نیروی متخصص در مناطق دورافتاده را کاهش دهد و می‌تواند الگویی مناسب برای اصلاح نظام آموزش پزشکی در ایران باشد.
با توجه به این مسائل، بازنگری در شیوه‌های پذیرش، هدایت تحصیلی و آموزش پزشکی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است؛ ضرورتی که نه‌تنها سلامت روانی دانشجویان را تضمین می‌کند، بلکه کیفیت خدمات درمانی در کشور را نیز ارتقا خواهد داد.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
