248305
آیا تا به حال پس از یک روز سخت و پرمشغله، هنگام چشیدن غذای مورد علاقه‌تان، حس کرده‌اید که طعم آن به طرز عجیبی کم‌رنگ و بی‌روح است؟ تحقیقات علمی جدید نشان می‌دهد که این تجربه صرفاً یک تصور نیست؛ بلکه وضعیت روانی و سطح استرس، نقش محوری در ادراک طعم واقعی غذا ایفا می‌کند. پژوهشگران دریافته‌اند که استرس می‌تواند توانایی ما در درک حس چشایی را تا ۳۰ درصد تضعیف کند و لذت یک وعده غذایی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این یافته‌ها توضیحی علمی برای این پدیده ارائه می‌دهند که چرا غذایی که در آرامش طعمی فوق‌العاده دارد، در شرایط پرتنش ممکن است کاملاً بی‌مزه به نظر برسد.
[]
استرس؛ سارق خاموش طعم واقعی غذا
یافته‌های پژوهشی در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که استرس و اضطراب نه تنها بر روحیه، بلکه بر عملکرد حواس ما نیز اثر می‌گذارند. در یک آزمایش، افرادی که فیلم‌های ترسناک تماشا کرده بودند، طعم آبمیوه را کمتر شیرین و بی‌مزه‌تر ارزیابی کردند. این در حالی است که وقتی افراد در محیطی آرام و در کنار دوستان خود بودند، طعم غذاها برایشان بسیار لذیذتر می‌شد.
تأثیر استرس بر طعم واقعی غذا ریشه‌های فیزیولوژیک دارد؛ کورتیزول، هورمون استرس، می‌تواند بر غدد چشایی و سیگنال‌های عصبی مرتبط با طعم‌خوانی در مغز تأثیر بگذارد. همچنین کاهش ترشح بزاق دهان که در شرایط استرس‌زا شایع است، خود به تنهایی می‌تواند توانایی جوانه‌های چشایی را در شناسایی مولکول‌های طعم‌دهنده کاهش دهد. در مقابل، مغز در شرایط آرامش، دوپامین و سروتونین ترشح می‌کند که باعث افزایش لذت از طعم غذا و بهبود ادراک آن می‌شود.
حواس‌پرتی؛ مانعی بر سر راه تجربه طعم واقعی غذا
علاوه بر استرس، حواس‌پرتی در حین غذا خوردن نیز می‌تواند کیفیت تجربه طعم واقعی غذا را کاهش دهد. زمانی که ذهن ما مشغول تماشای تلویزیون، کار با گوشی یا انجام فعالیت‌های دیگر است، وارد حالت "خودکار" می‌شود و توجه کمتری به نشانه‌های ظریف سیری و طعم و بافت غذا نشان می‌دهد. پژوهشی که در سال ۲۰۱۱ انجام شد، به وضوح این مسئله را نشان داد؛ شرکت‌کنندگانی که هنگام ناهار مشغول بازی‌های رایانه‌ای بودند، نه تنها احساس سیری کمتری داشتند، بلکه بعدها بیشتر از میان‌وعده‌ها مصرف کردند. این پدیده که به "خوردن بی‌توجه" (Mindless Eating) معروف است، نه تنها لذت غذا را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند به پرخوری و نادیده گرفتن سیگنال‌های سیری بدن نیز منجر شود.
بازیافت طعم واقعی غذا: راهکارهای عملی برای لذت بیشتر
با توجه به تأثیر عمیق ذهن بر حس چشایی، می‌توان با به کارگیری راهکارهایی ساده، تجربه لذت‌بخش‌تری از وعده‌های غذایی داشت و طعم واقعی غذا را به طور کامل درک کرد:
- تمرکز قبل از صرف غذا: اگر روزی پر از تنش و استرس داشته‌اید، قبل از شروع وعده غذایی، چند دقیقه را به آرامش ذهنی اختصاص دهید. یک موسیقی آرامش‌بخش، چند نفس عمیق یا حتی گفت‌وگو با یک همراه دلنشین می‌تواند ذهن شما را برای تجربه بهتر طعم واقعی غذا آماده کند.
- سرو غذا با دقت و زیبایی: همان‌طور که تحقیقات نشان می‌دهد، ظاهر غذا و نوع ظرف سرو می‌تواند بر ادراک طعم آن تأثیر بگذارد. استفاده از بشقاب‌های با رنگ و طراحی مناسب، می‌تواند تجربه بصری را بهبود بخشیده و به تبع آن، لذت چشایی را نیز افزایش دهد.
- آگاهی و حضور ذهن در لحظه: هنگام خوردن، به طور کامل بر فرآیند تمرکز کنید. عطر، بافت، رنگ و طعم هر لقمه را حس کنید. این رویکرد که "خوردن آگاهانه" (Mindful Eating) نامیده می‌شود، نه تنها حس چشایی شما را تیزتر می‌کند، بلکه به درک بهتر سیگنال‌های سیری و جلوگیری از پرخوری نیز کمک شایانی می‌کند.
در نهایت، دفعه بعد که غذایی بی‌مزه به نظر رسید، به جای جستجو برای نمکدان یا افزودنی بیشتر، به وضعیت روحی و ذهنی خود نگاهی بیندازید. یک ذهن آرام و متمرکز، نه تنها می‌تواند ساده‌ترین وعده‌ها را به تجربه‌ای لذت‌بخش از طعم واقعی غذا تبدیل کند، بلکه سلامت روان و جسم شما را نیز بهبود می‌بخشد. غذای شما فقط مجموعه‌ای از مواد اولیه نیست؛ بلکه انعکاسی از حال درونی شماست.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
مطالب مرتبط
- تحولی بزرگ در درمان چاقی: قرص‌های خوراکی GLP-1 به زودی جایگزین تزریق‌ها می‌شوند
- کشف انقلابی گیرنده درد، راه را برای تولید مسکن‌های هوشمند و بدون عوارض جانبی هموار ساخت
- تهدید فزاینده مقاومت میکروبی؛ وزارت بهداشت نسبت به مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها هشدار داد
- مصرف روزانه چای سبز؛ سپری قدرتمند برای سلامت کبد و قلب انسان
About the Author
