سنجد، میوه‌ای کوچک اما پرخاصیت، در طب سنتی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و امروزه نیز در مطالعات علمی نوین به‌عنوان یک ماده غذایی مؤثر در حفظ سلامت عمومی بدن شناخته میشود. این میوه که عمدتاً در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران و آسیای میانه رشد می‌کند، سرشار از ویتامین‌های C، E، A و K، فیبر، اسیدهای چرب مفید و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، منیزیم و آهن است.
سنجد؛ ترکیبی از خواص سنتی و علمی
در طب سنتی، سنجد به‌عنوان ماده‌ای قابض، مقوی و ضدالتهاب شناخته میشود. تحقیقات علمی نیز این خواص را تأیید کرده‌اند و نشان داده‌اند که مصرف سنجد می‌تواند به کاهش التهاب مفاصل، تقویت استخوان‌ها، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و ارتقای سلامت پوست و مو کمک کند.
تأثیر سنجد بر سلامت روان
یکی از جنبه‌های قابل توجه سنجد، نقش آن در کاهش علائم افسردگی و اضطراب است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب موجود در این میوه می‌توانند به کاهش استرس مغزی و بهبود عملکرد سلول‌های عصبی کمک کنند. در برخی مطالعات بالینی، مصرف مکمل سنجد به‌مدت چند هفته موجب کاهش قابل توجهی در علائم افسردگی شده است.
تقویت قلب و تنظیم فشار خون
سنجد با دارا بودن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و مواد مغذی، در تقویت عملکرد قلب، تنظیم فشار خون و کنترل قند خون نقش مؤثری دارد. مصرف متعادل این میوه می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشد، هرچند زیاده‌روی در مصرف آن ممکن است منجر به یبوست شود و افراد با شرایط خاص باید پیش از مصرف مداوم با پزشک مشورت کنند.
پودر سنجد؛ مکملی طبیعی برای استخوان‌ها
پودر سنجد که از آسیاب کردن سنجد خشک تهیه میشود، منبع غنی کلسیم، فسفر و منیزیم است. مصرف این پودر به‌ویژه همراه با شیر، برای تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان، به‌ویژه در سالمندان، بسیار توصیه میشود. خاصیت ضدالتهابی این پودر نیز در کاهش دردهای مفصلی و علائم آرتروز مؤثر است.
سنجد و سلامت دستگاه گوارش
فیبر بالای موجود در سنجد به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کرده و در رفع یبوست مؤثر است. همچنین، ترکیبات قابض و فنولیک آن در درمان اسهال و افزایش ترشح آنزیم‌های گوارشی نقش دارند و می‌توانند از بروز زخم معده و التهاب‌های گوارشی جلوگیری کنند.
تأثیر سنجد بر پوست و مو
آنتی‌اکسیدان‌های سنجد از پیری زودرس جلوگیری کرده و به شادابی پوست کمک می‌کنند. ویتامین‌های A و E موجود در آن نیز در کاهش ریزش مو و تقویت رشد موها نقش دارند. خاصیت کلاژن‌سازی سنجد، آن را به گزینه‌ای مناسب برای حفظ لطافت و جوانی پوست تبدیل کرده است.
کنترل قند خون و کمک به بیماران دیابتی
سنجد با کاهش جذب قندهای ساده در بدن، به تنظیم سطح گلوکز خون کمک می‌کند و می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک و دو مفید باشد. مصرف منظم آن از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کرده و به کنترل بهتر بیماری کمک می‌کند.
هشدارهای مصرف
با وجود خواص فراوان، مصرف سنجد در برخی افراد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. افراد مبتلا به یبوست، آلرژی یا دارای مزاج سرد باید با احتیاط و مشورت پزشک از این میوه استفاده کنند، زیرا ممکن است موجب ضعف اعصاب یا واکنش‌های حساسیتی شود.
در مجموع، سنجد یک میوه ایرانی با ارزش غذایی بالا و خواص درمانی گسترده است که می‌تواند در حفظ سلامت قلب، استخوان‌ها، پوست، مو و روان نقش مؤثری ایفا کند. جایگاه این میوه در طب سنتی و تأیید آن در مطالعات علمی، نشان‌دهنده ظرفیت بالای آن برای تبدیل شدن به بخشی از رژیم غذایی روزانه افراد است.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
