کلان‌طرح جدید پزشکیان؛ نوبت توسعه منطقه ای است/ احمد میدری _ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی

مسعود پزشکیان از آغاز رقابت‌های انتخاباتی دوره چهاردهم، بر «وحدت ملی» به‌عنوان محور اصلی برنامه‌های خود تأکید داشته است. این تمرکز بر اتحاد ملی، گرچه پیش از این نیز توسط سایر نامزدها و روسای جمهور با عنوان‌هایی چون «آشتی ملی» یا «گفتگوی ملی» مطرح شده بود، اما رویکرد پزشکیان متمایز است. به جای تمرکز بر وحدت میان احزاب و جناح‌ها، وی بر اصلاح بنیادین فرهنگ سیاسی و اخلاقی با تکیه بر آموزه‌های قرآن و نهج البلاغه تأکید می‌کند. پیش از انتخابات، راهبردهای دستیابی به وحدت اغلب شامل تشکیل احزاب جدید، عقب‌نشینی سیاسی یکی از جناح‌ها، یا توافق بر سر مسائلی مانند توسعه اقتصادی بود. پزشکیان اما ریشه اصلی اختلافات را در اخلاق حاکم بر فضای سیاسی می‌داند و معتقد است برای تحقق چشم‌اندازها و برنامه‌های توسعه، باید در رفتار و کردار سیاسیون تجدید نظر شود. او با استناد به آیات قرآن کریم («فَاتَّقُواالله وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَینِکمْ» و «وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ‌الله مَعَ الصَّابِرِینَ») بر ضرورت پرهیز از اختلافات و سازش تاکید می‌کند.

این دیدگاه مبتنی بر اصلاح اخلاق و فرهنگ، در انتخابات مورد استقبال قرار گرفت و در انتخاب اعضای کابینه نیز نمود یافت. پزشکیان با همین رویکرد، به چالش‌های مهمی چون فیلترینگ و قانون حجاب نیز پرداخته است. در این الگو، سیاست و اقدامات اجتماعی غیراخلاقی ابزاری برای منافع شخصی یا گروهی نخواهد بود و اخلاق به‌عنوان عاملی مؤثر، جامعه و سیاست را از انحراف نجات می‌دهد.

پروژه دوم پزشکیان، «توسعه و عدالت منطقه‌ای» است که با پروژه وحدت ملی ارتباط تنگاتنگی دارد. وحدت صرفاً به انتخاب مدیران خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل توافق بر سر مسائل کلیدی مانند عدالت منطقه‌ای نیز است. در سخنرانی‌های ایشان در خراسان شمالی، توسعه منطقه‌ای با رویکردی نوین مورد بحث قرار گرفته است. گرچه رؤسای جمهور پیشین نیز بر توسعه متوازن تأکید داشتند، اما راه‌حل‌های ارائه شده مانند ساخت پتروشیمی یا تمرکززدایی، بدون پشتوانه اجتماعی و سیاسی قوی، ناموفق بوده‌اند. پزشکیان با تغییر نگرش به‌عنوان شرط اصلی توسعه منطقه‌ای، بر ضرورت تغییر نگاه مسئولان و مردم به این مسأله تأکید می‌کند.

تجربه شخصی وی در دانشگاه علوم پزشکی تبریز، این ادعا را تأیید می‌کند. او با بیان اینکه زمانی به موفقیت رسید که وابستگی به کمک‌های تهران را کنار گذاشت، بر اهمیت تغییر نگاه و خودکفایی تأکید می‌کند. اشعار اقبال لاهوری را نیز در این زمینه به کار می‌برد («همچو آیینه مشو محو جمال دگران …»). وی معتقد است تغییر نگاه از بودجه و منابع مالی مهم‌تر است، چراکه بدون آن، بودجه صرفاً هدر می‌رود. او بر ضرورت همکاری و تبادل تجربه‌ها برای حل مشکلات تأکید دارد و می‌گوید دولت آماده همکاری است، اما توسعه واقعی تخریب منابع طبیعی نیست.

توسعه منطقه‌ای و عدالت آموزشی نیز نیازمند تحول اخلاقی و فرهنگی است. انتقال پیام توسعه و مشارکت دادن مردم در تغییر شرایط موجود، دو شرط اساسی برای موفقیت این پروژه محسوب می‌شوند. پروژه‌های توسعه منطقه‌ای در ایران، علی‌رغم تلاش‌های فراوان، تاکنون با موفقیت چندانی همراه نبوده‌اند. راهبردهای شش‌گانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز تنها با تغییر نگاه موفق خواهند بود. هنرمندان و اندیشمندان در تغییر نگرش نقش مؤثرتری دارند و مدیران اجرایی باید از این فرصت برای تبدیل آرزو به واقعیت استفاده کنند. تغییر نگاه بدون مشارکت مردم و مدیران، بی‌نتیجه خواهد بود. پزشکیان با نقد فرهنگ عمومی و ارائه رویکردی نوین، راهی جدید را پیش روی کشور قرار داده است.

این رویکرد نیازمند همراهی همگان از نخبگان تا مردم عادی است. پیوند فرهنگ و سیاست، کلید ایجاد تغییرات پایدار است. مسئولان باید شواهد این گفتمان را در عمل نشان دهند. پزشکیان با ارائه الگوی جدیدی از سیاست‌ورزی مبتنی بر اخلاق، افقی روشن برای ایران ترسیم کرده است. گرچه این راه دشوار است، اما با همکاری و همدلی می‌توان تغییرات بزرگی را ایجاد کرد.