پژوهشی تازه از دانشگاه ژنو نشان داده است که ترکیب کم‌شنوایی و احساس تنهایی می‌تواند روند زوال شناختی را در سالمندان به‌طور قابل توجهی تسریع کند. این مطالعه که بر اساس داده‌های بیش از ۳۳ هزار نفر در ۱۲ کشور اروپایی انجام شده، بر لزوم توجه همزمان به سلامت شنوایی و وضعیت روانی افراد مسن تأکید دارد.
تأثیر کم‌شنوایی بر کارکردهای شناختی
در این تحقیق، پژوهشگران دانشگاه ژنو به بررسی رابطه میان کم‌شنوایی، احساس تنهایی و زوال حافظه پرداختند. یافته‌ها نشان داد که سالمندانی که دچار اختلالات شنوایی هستند و همزمان احساس تنهایی می‌کنند، با سرعت بیشتری درگیر افت عملکردهای شناختی می‌شوند—even اگر از نظر اجتماعی منزوی نباشند. این نتیجه نشان‌دهنده نقش مؤثر تجربه ذهنی تنهایی در تشدید آسیب‌های مغزی است.
ماتیاس کلیگل، استاد آزمایشگاه پیری شناختی، در توضیح نتایج افزود: «افرادی که از نظر اجتماعی فعال هستند اما احساس تنهایی دارند، بیش از سایر گروه‌ها در معرض تسریع زوال شناختی هستند—به‌ویژه زمانی که به اختلال شنوایی نیز مبتلا باشند.»
طراحی مطالعه و شیوه ارزیابی
این تحقیق با بهره‌گیری از داده‌های مطالعه طولی SHARE (بررسی سلامت، بازنشستگی و پیری در اروپا) که از سال ۲۰۰۲ در حال اجراست، انجام شد. در این پایگاه، هر دو سال یک‌بار اطلاعاتی از شرکت‌کنندگان درباره فعالیت‌های روزمره، روابط اجتماعی و احساسات فردی جمع‌آوری میشود و آزمون‌های استاندارد برای سنجش حافظه اپیزودیک و سایر عملکردهای شناختی اجرا می‌گردد.
سه الگوی متفاوت در تجربه تنهایی
پژوهشگران سه گروه اصلی را بر اساس احساس تنهایی و انزوای اجتماعی تعریف کردند:
- افراد منزوی و دارای احساس تنهایی
- افراد اجتماعی فعال اما دارای احساس تنهایی
- افراد منزوی فاقد احساس تنهایی
بررسی‌ها نشان داد گروه دوم، یعنی افراد اجتماعی ولی احساساً تنها، بیشترین آسیب شناختی را تجربه کردند—به‌ویژه در حضور کم‌شنوایی.
اهمیت پیشگیری و مراقبت زودهنگام
نتایج این مطالعه، توجه به مداخلات پیشگیرانه مانند تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی، استفاده از ابزارهای کمک‌شنوایی و ارتقاء تعامل اجتماعی را به‌عنوان راهکارهای کلیدی در حفظ سلامت شناختی پیشنهاد می‌کند. شاریکلایا لامپراکی، نویسنده اصلی مقاله، تأکید کرد که این رویکرد نوظهور می‌تواند جایگزین مؤثری برای درمان‌های دارویی در مراحل اولیه افت حافظه باشد.
توصیه‌های کاربردی برای بهبود سلامت شناختی
با توجه به نتایج این پژوهش، متخصصان توصیه می‌کنند:
- پایش منظم سلامت شنوایی افراد سالمند
- فراهم‌سازی دسترسی به سمعک و آموزش نحوه استفاده صحیح از آن
- تقویت شبکه‌های اجتماعی، گفتگو و مشارکت‌های اجتماعی
- توجه به احساسات فردی و علائم افسردگی یا انزوا
در مجموع، این مطالعه علمی بر اهمیت ترکیب مراقبت فیزیکی و روانی در دوران سالمندی تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که مداخلات ساده، می‌توانند تأثیر چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از زوال شناختی داشته باشند.
مجله سلامتی و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
