“`html
فاجعه‌های اخیر در سیستم درمانی کشور، از جمله نابینایی گروهی از بیماران چشم‌پزشکی، مرگ ده‌ها بیمار دیالیزی و آتش‌سوزی در بیمارستان‌ها، زنگ خطری جدی برای سلامت جامعه به صدا درآورده است. این حوادث تاسف بار، ناشی از فقدان نظارت مؤثر و سیستم‌های کنترل کیفیت در حوزه پزشکی و درمانی است و اعتماد مردم به سیستم سلامت را به شدت خدشه‌دار کرده است.
مرگ ۷۰ بیمار دیالیزی به دلیل استفاده از محلول آلوده، نابینایی بیماران در پی عمل جراحی چشم و آتش‌سوزی مرگبار در بیمارستان قائم رشت، نشان از بحران جدی در سیستم نظارتی کشور دارد. عدم کنترل کافی بر کیفیت داروها، تجهیزات پزشکی و استانداردهای بیمارستان‌ها، به عنوان عامل اصلی این تراژدی‌ها قابل ذکر است.
تکرار این حوادث، باعث افزایش بی‌اعتمادی به پزشکان و کادر درمانی می‌شود و برخی افراد را به سمت درمان‌های خودسرانه و استفاده از منابع غیرمعتبر مانند فضای مجازی سوق می‌دهد. این موضوع، خطرات جدی برای سلامتی افراد به دنبال دارد.
تراژدی مرگ ۷۰ بیمار دیالیزی:
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد مرگ دست کم ۵۰ بیمار دیالیزی بر اثر استفاده از دارویی آلوده به آلومینیوم تحقیق کرد. سخنگوی کمیسیون، از افزایش آمار فوتی‌ها به ۷۰ نفر خبر داد. رئیس سازمان غذا و دارو در آن زمان، از تشکیل پرونده قضایی و بررسی موضوع توسط کارشناسان خبر داد.
آتش‌سوزی مرگبار در بیمارستان قائم رشت:
آتش‌سوزی در بیمارستان قائم رشت منجر به مرگ ۹ بیمار، عمدتا در بخش مراقبت‌های ویژه، شد. علت دقیق این حادثه هنوز مشخص نشده است. ۱۴۲ بیمار در زمان وقوع آتش سوزی در بیمارستان بستری بودند و پس از حادثه به دیگر بیمارستان‌های شهر منتقل شدند.
وضعیت قصور پزشکی در ایران:
آمارهای رسمی و غیررسمی، وضعیت نگران‌کننده‌ای را در زمینه قصور پزشکی نشان می‌دهند. طبق آمار پزشکی قانونی، ده‌ها هزار پرونده قصور پزشکی سالانه ثبت می‌شود. برآوردها حاکی از آسیب دیدن هزاران نفر و مرگ سالانه حدود ۳۰۰۰ نفر به دلیل خطاهای پزشکی است. افزایش ۳۰ درصدی پرونده‌های پزشکی در سال گذشته نیز نشان از وخامت اوضاع دارد.
کمبود امکانات، فشار کاری زیاد بر پزشکان، عدم رعایت استانداردهای درمانی، و نبود سیستم‌های نظارتی مؤثر، از عوامل اصلی افزایش قصور پزشکی هستند. همچنین، شفافیت کم در گزارش‌دهی موارد خطا، مشکلات را تشدید می‌کند.
شکاف بی‌اعتمادی: چالشی اساسی برای نظام سلامت
رعایت حقوق بیمار و ارائه خدمات درمانی با کیفیت، حق مسلم هر شهروند است. اطلاع‌رسانی شفاف و کامل به بیمار نیز در این راستا حیاتی است. اما بی توجهی به حقوق بیماران، به بی‌اعتمادی و نگرانی در جامعه دامن می‌زند.
نقش وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی:
در مواجهه با این فجایع، جایگاه وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی در پیشگیری و برخورد با اینگونه تخلفات پزشکی کجاست؟ چرا با وجود اینگونه حوادث، مسئولان بیمارستان‌ها با مجازات مواجه نمی‌شوند؟ چگونه ممکن است ۹ بیمار در یک اتاق عمل، در اثر عمل جراحی دچار نابینایی شوند؟
تفاوت قصور و تقصیر پزشکی:
یک جامعه شناس در این باره می‌گوید: تفاوت قصور و تقصیر پزشکی در این است که تقصیر پزشکی، خطایی در تشخیص و درمان است که اجتناب ناپذیر است اما قصور پزشکی ناشی از سهل انگاری و خطاهای قابل پیشگیری است و قابل پیگیری قانونی است.
ساختار ضعیف سلامت: ریشه قصور پزشکی
به گفته این جامعه شناس، ساختار ناکارآمد نظام سلامت، عامل اصلی افزایش قصور پزشکی است. تعارض منافع در مدیریت سلامت و تمرکز بر درمان به جای پیشگیری، از مشکلات کلیدی این حوزه هستند. همچنین، بازاری شدن خدمات پزشکی و اولویت منافع صنفی پزشکان بر اخلاق حرفه‌ای، از دیگر مشکلات مهم است.
مشکلات قصور و تقصیر پزشکی در ایران ریشه در مشکلات ساختاری نظام سلامت دارد. کاهش تعارض منافع، نظارت مستقل، شفافیت بیشتر و تغییر رویکرد از درمان محوری به پیشگیری محوری، برای اصلاح این وضعیت ضروری است.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
“`