209834
در حالی که صنعت تولید مکملهای رژیمی و غذایی در ایران به ظرفیت کامل داخلی رسیده و قادر به تامین نیازهای کشور است، بازار این محصولات با چالش گسترده قاچاق و عرضه مکملهای تقلبی مواجه شده است. این معضل، بهویژه در بخش مکملهای ورزشی، به تهدیدی جدی برای سلامت عمومی، خصوصاً جوانان و ورزشکاران تبدیل شده و نگرانیهای فراوانی را در میان متخصصان و نهادهای نظارتی برانگیخته است. کارشناسان بر لزوم تشدید نظارتها و برخورد قاطع با عرضهکنندگان غیرمجاز مکملهای تقلبی تاکید میکنند.
جولان مکملهای تقلبی؛ زنگ خطر برای سلامت نسل جوان
ایران با دارا بودن بیش از ۳۰۰ شرکت فعال در زمینه تولید مکملهای رژیمی و غذایی، به خودکفایی در تامین این محصولات دست یافته است. تمامی مراحل تولید، توزیع و عرضه این مکملها تحت نظارت سازمان غذا و دارو و از طریق داروخانههای مجاز صورت میگیرد. با این حال، دکتر محمد ناصری، دبیر سندیکای تولیدکنندگان مکملهای رژیمی و غذایی ایران، از رشد بیسابقه قاچاق و فروش مکملهای تقلبی، بهویژه انواع ورزشی آن ابراز نگرانی کرده است. این محصولات که غالباً به صورت پودر عرضه میشوند، با مواد نیروزا، استروئیدهای ممنوعه و حتی مواد شیمیایی ناشناخته آلوده شدهاند و سلامت مصرفکنندگان را به شدت به خطر میاندازند.
خطرات پنهان مکملهای ورزشی تقلبی: از آسیب کبد تا قلب و عروق

میل به دستیابی به نتایج سریع و چشمگیر، جوانان و ورزشکاران را به سمت مصرف مکملهای تقلبی سوق میدهد. متاسفانه، تولیدکنندگان زیرزمینی و قاچاقچیان با افزودن ترکیبات خطرناکی نظیر استروئیدها و مواد محرک غیرمجاز، به دنبال افزایش کاذب اثربخشی این محصولات هستند. مصرف مداوم و در دوزهای بالا از این مواد میتواند عوارض جبرانناپذیری بر سلامت افراد، خصوصاً بر کبد، کلیهها، سیستم قلبی و عروقی و تعادل هورمونی بدن داشته باشد. علاوه بر این، بسیاری از مکملهای تقلبی ممکن است حاوی فلزات سنگین یا میکروبها باشند که خطرات مضاعفی را ایجاد میکنند.
شبکه عرضه غیرمجاز: از عطاریها تا دهلیزهای فضای مجازی
بخش نگرانکننده این پدیده، سهولت دسترسی به مکملهای تقلبی است. این محصولات به سادگی در فروشگاههای غیرمجاز، سوپرمارکتها، عطاریها و حتی باشگاههای ورزشی در سراسر پایتخت و سایر شهرهای بزرگ عرضه میشوند. این در حالی است که تنها داروخانهها دارای مجوز قانونی برای فروش مکملهای غذایی و ورزشی هستند. فراتر از فروشگاههای فیزیکی، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی نظیر تلگرام و اینستاگرام، به بستری گسترده و بدون نظارت برای تبلیغ و فروش مکملهای تقلبی تبدیل شدهاند. این سهولت دسترسی، خطر مصرف این محصولات را برای جوانان دوچندان میکند. دکتر ناصری تأکید میکند که هر محصول مکملی که خارج از داروخانهها به فروش میرسد، احتمالاً تقلبی بوده و فاقد برچسب اصالت و بارکد دوبعدی است.
مقابله با مکملهای تقلبی؛ مطالبه ملی از نهادهای نظارتی
دبیر سندیکای تولیدکنندگان مکملهای رژیمی و غذایی ایران از نهادهای مسئول از جمله وزارت بهداشت، وزارت ورزش و جوانان و سازمان غذا و دارو درخواست کرده است تا با برخوردی قاطع و سریع، با پدیده قاچاق و عرضه مکملهای تقلبی مقابله کنند. وی هشدار داده است که بیتوجهی به این مسئله میتواند سلامت جامعه، به ویژه قشر جوان را با مخاطرات جدی روبرو سازد. این قاچاق نه تنها به سلامت افراد لطمه میزند، بلکه با تضعیف تولید داخلی، اقتصاد کشور را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
راهنمای تشخیص مکملهای اصل و پرهیز از مصرف خودسرانه
برای محافظت از سلامت خود و عزیزانمان در برابر مکملهای تقلبی، رعایت نکات زیر ضروری است:
خرید صرفاً از داروخانهها: مکملهای مورد نیاز خود را تنها از داروخانههای معتبر و دارای مجوز تهیه کنید.
بررسی برچسب اصالت: هر مکمل اصیل باید دارای برچسب اصالت کالا و بارکد دوبعدی باشد که با خراشیدن آن میتوانید کد مربوطه را از طریق سامانه سازمان غذا و دارو استعلام کنید.
مشاوره با متخصص: از مصرف خودسرانه مکملها بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه اکیداً خودداری کنید. نیاز به مکملها باید بر اساس ارزیابیهای پزشکی تعیین شود و مصرف بیش از حد نیز میتواند به اندازه کمبود، مضر باشد.
پدیده قاچاق و عرضه مکملهای تقلبی یک معضل چندوجهی است که هم سلامت جامعه را تهدید میکند و هم به اقتصاد کشور آسیب میرساند. مبارزه با این پدیده مستلزم همکاری و اقدام هماهنگ نهادهای نظارتی و آگاهیبخشی گسترده به مردم است تا از شیوع عوارض جبرانناپذیر این محصولات خطرناک جلوگیری شود.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد