راز جوانی حافظه در اَبَرسالمندان چگونه افراد ۸۰ ساله حافظه‌ای مثل ۵۰ ساله‌ها دارند؟
پژوهشی ۲۵ ساله در دانشگاه نورث‌وسترن آمریکا نشان داده است که گروهی از افراد بالای ۸۰ سال، موسوم به اَبَرسالمندان، حافظه‌ای مشابه افراد ۵۰ ساله دارند. این یافته‌ها نه‌تنها نگاه تازه‌ای به فرآیند پیری مغز ارائه می‌دهد، بلکه الگویی نوین برای پیشگیری از آلزایمر و اختلالات شناختی به شمار می‌رود.
حافظه استثنایی در سالمندی
اَبَرسالمندان در آزمون‌های یادآوری کلمات، عملکردی مشابه افراد ۳۰ سال جوان‌تر از خود دارند. در حالی که بسیاری از سالمندان در این تست‌ها نمرات پایینی کسب می‌کنند، این گروه حداقل نمره ۹ از ۱۵ را به دست می‌آورند.
ویژگی‌های مغزی و اجتماعی اَبَرسالمندان
پژوهشگران چند عامل کلیدی را در جوان ماندن حافظه این افراد شناسایی کرده‌اند:
- مغز مقاوم و جوان: قشر مغز آن‌ها کمتر دچار نازک‌شدگی می‌شود و بخش کمربندی قدامی ضخیم‌تر باقی می‌ماند.
- روابط اجتماعی قوی: ارتباطات پایدار و عمیق در طول زندگی، نقش مهمی در حفظ سلامت ذهنی دارد.
- سلول‌های مغزی خاص: وجود نورون‌های ون اَکونومو و نورون‌های بزرگ‌تر در ناحیه انتورینال، به بهبود عملکرد حافظه کمک می‌کند.
دو سازوکار محافظتی در برابر آلزایمر
مطالعه نشان می‌دهد که مغز اَبَرسالمندان از دو مکانیسم کلیدی برخوردار است:
- مقاومت مغزی: مغز آن‌ها به‌طور طبیعی پلاک‌های آلزایمر را کمتر تولید می‌کند.
- انعطاف‌پذیری مغزی: حتی در صورت وجود پلاک‌ها، مغز این افراد تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند.
اهمیت اهدای مغز در تحقیقات علمی
از سال ۲۰۰۰ تاکنون، ۲۹۰ اَبَرسالمند در این پروژه شرکت کرده‌اند و مغز ۷۷ نفر از آن‌ها پس از مرگ برای بررسی‌های علمی اهدا شده است. پژوهشگران تأکید می‌کنند که این اقدام به درک عمیق‌تر از بیماری‌های مغزی و یافتن راهکارهای درمانی نوین کمک می‌کند.
چشم‌انداز آینده در پیشگیری از آلزایمر
نتایج این تحقیق که در نشریه Alzheimer’s & Dementia منتشر شده، نشان می‌دهد که پیری مغز الزاماً به معنای زوال حافظه نیست. به گفته ساندرا وینتراب، سرپرست تحقیق: «حافظه استثنایی در سالمندی ممکن است و مغز اَبَرسالمندان از نظر ساختار و شیمیایی تفاوت‌های قابل توجهی با دیگران دارد.»
جمع‌بندی
کشف ویژگی‌های مغزی و سبک زندگی اَبَرسالمندان نشان می‌دهد که آلزایمر اجتناب‌ناپذیر نیست. با شناخت این سازوکارها می‌توان به راهکارهای تازه‌ای برای پیشگیری و درمان بیماری‌های شناختی دست یافت؛ یافته‌ای که امید تازه‌ای برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به همراه دارد.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
About the Author
