آسیب‌های روانشناسی زرد و تأثیر آن بر سلامت روان جامعه
رشد چشمگیر محتوای روانشناسی در فضای مجازی طی دو سال اخیر، اگرچه نشان‌دهنده افزایش توجه مردم به سلامت روان است، اما همزمان خطر گسترش روانشناسی زرد را نیز به همراه داشته است. بسیاری از صفحات پربازدید در شبکه‌های اجتماعی بدون ارتباط با متخصصان واقعی، توصیه‌هایی ارائه می‌دهند که می‌تواند سلامت روان جامعه را به خطر اندازد.
روانشناسی علمی در برابر روانشناسی زرد
سیما فردوسی، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه، با اشاره به تفاوت بنیادین میان روانشناسی علمی و نسخه‌های زرد فضای مجازی گفت: «درمان‌های روانشناسی معتبر بر پایه پژوهش و تجربه علمی بنا شده‌اند، در حالی که بسیاری از روش‌های تبلیغ‌شده در فضای مجازی فاقد پشتوانه علمی هستند و نمی‌توانند درمانی پایدار ایجاد کنند.»
او تأکید کرد که روانشناسی نسخه واحدی برای همه ندارد و توصیه‌های عمومی فضای مجازی نمی‌تواند جایگزین فرآیند درمانی تخصصی شود.
تلقین موقت به جای درمان واقعی
بخش زیادی از محتوای روانشناسی در شبکه‌های اجتماعی در بهترین حالت نقش «مسکن روانی» دارند. فردوسی توضیح داد: «اگر فردی پس از دیدن یک کلیپ یا خواندن یک جمله احساس بهتری پیدا کند، این نتیجه بیشتر ناشی از تلقین است تا درمان. مشکلات روانی که طی سال‌ها شکل گرفته‌اند، نیازمند درمان علمی، زمان‌بر و مستمر هستند.»
به گفته او، توصیه‌های سطحی و غیرعلمی می‌توانند امید واهی ایجاد کنند و در صورت ناکامی، فرد را با احساس خشم، پرخاشگری یا حتی افسردگی مواجه سازند.
ضرورت حمایت بیمه‌ای از خدمات روانشناسی
یکی از چالش‌های جدی در حوزه سلامت روان، نبود پوشش بیمه‌ای برای خدمات روانشناسی است. فردوسی معتقد است که اگر بیمه‌ها این خدمات را تحت پوشش قرار دهند، دسترسی عمومی افزایش یافته و بسیاری از آسیب‌ها پیشگیری خواهد شد.
نشانه‌های نیاز به مراجعه به روانشناس
کارشناسان تأکید می‌کنند که در صورت مشاهده علائم زیر به مدت بیش از دو هفته، مراجعه به روانشناس ضروری است:
- بی‌حوصلگی، تحریک‌پذیری یا بی‌خوابی
- تغییرات ناگهانی وزن
- افکار خودکشی یا بی‌علاقگی به زندگی
دلایل افزایش مشکلات سلامت روان در جامعه
افزایش جمعیت، فشارهای اجتماعی، بحران‌های اقتصادی، ازدواج‌های نابسامان و استرس‌های ناشی از زندگی مدرن از مهم‌ترین عوامل رشد اختلالات روانی در کشور عنوان می‌شوند.
کارشناسان خواستار تدوین قوانین مشخص برای مقابله با افراد فاقد صلاحیت در فضای مجازی هستند و توصیه می‌کنند مردم برای دریافت خدمات روانشناسی تنها به متخصصان تأییدشده از سوی سازمان نظام روانشناسی مراجعه کنند.
جمع‌بندی
رشد روانشناسی زرد در فضای مجازی اگرچه در ظاهر به دنبال کمک به مردم است، اما در عمل می‌تواند سلامت روان جامعه را تهدید کند. تنها با تکیه بر روانشناسی علمی، حمایت بیمه‌ای و مراجعه به متخصصان معتبر می‌توان از آسیب‌های این موج تازه جلوگیری کرد و سلامت روان جامعه را ارتقا داد.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
About the Author
