همزمان با افزایش مصرف داروهای ضد درد در سطح جامعه، متخصصان داروسازی نسبت به استفاده بی‌رویه و بدون تجویز پزشک از داروهای مسکن، به‌ویژه ترکیبات ضد درد هشدار دادند. مصرف خودسرانه این دسته از داروها ممکن است سلامت عمومی را با مخاطرات جدی مواجه سازد و عوارض متعددی در پی داشته باشد.
دکتر مریم مهرپویا، داروساز بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، با ابراز نگرانی از روند رو به رشد مصرف داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک در کشور گفت: «مسکن‌ها باید صرفاً در بازه زمانی کوتاه، با دوز مشخص و برای درمان دردهای حاد و با تشخیص دقیق مصرف شوند. متأسفانه بسیاری از افراد بدون نظر پزشک از این داروها استفاده می‌کنند که این رفتار در درازمدت می‌تواند سلامت آنها را تهدید کند.»
تشخیص دقیق درد، مقدم بر مصرف دارو
وی تصریح کرد: «دردهای مداوم ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی باشد و مصرف مکرر مسکن بدون بررسی علت اصلی، احتمال تشخیص به‌موقع بیماری را کاهش می‌دهد. برخی از دردهای مزمن ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای یا عفونت‌هایی هستند که نیازمند درمان تخصصی‌اند.»
دکتر مهرپویا همچنین به تأثیرات منفی مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد درد اشاره کرد و گفت: «عوارضی همچون آسیب‌های گوارشی، کلیوی، کبدی یا ایجاد وابستگی دارویی از جمله پیامدهای استفاده نادرست از این داروهاست.»
انتخاب صحیح نوع دارو بر اساس شرایط بیمار
این متخصص داروسازی بالینی با تاکید بر اهمیت انتخاب نوع دارو در کنترل درد، اظهار کرد: «در مواردی مانند دردهای عضلانی و اسکلتی، داروهای موضعی از جمله ژل‌ها، پمادها و اسپری‌ها به دلیل عوارض کمتر، گزینه مناسبی هستند. مصرف خوراکی داروهای مسکن برای بیماران مبتلا به پرفشاری خون یا نارسایی‌های کلیوی و کبدی می‌تواند خطرناک باشد.»
او افزود: «در صورت لزوم مصرف خوراکی دارو، بهتر است از استامینوفن با دوز پایین استفاده شود و حتی در این حالت نیز مصرف روزانه نباید از دو گرم فراتر رود.»
داروهای ترکیبی و خطر وابستگی دارویی
مهرپویا نسبت به مصرف داروهای ترکیبی ضد درد که این روزها به شکل قرص یا کپسول شامل استامینوفن، پروفن، کافئین و… در دسترس هستند، هشدار داد و گفت: «اگرچه این ترکیبات در تسکین درد مؤثرند، اما به همان نسبت عوارض جانبی آنها نیز بیشتر است. این داروها برای مصرف دائم مناسب نیستند.»
وی همچنین تأکید کرد که داروهایی حاوی کدئین یا مسکن‌هایی مانند ترامادول باید صرفاً تحت نظر پزشک استفاده شوند، چرا که مصرف خودسرانه می‌تواند موجب وابستگی روانی و جسمی شود.
در پایان، این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: «هر دارویی هرچند دارای فواید درمانی باشد، در صورت مصرف نادرست می‌تواند عامل تهدیدکننده سلامت باشد. از این‌رو لازم است مردم حتی برای دردهای کوتاه‌مدت، با احتیاط و مشورت تخصصی دارو مصرف کنند و از خوددرمانی اجتناب کنند.»
مجله سلامتی دکتر هادی خرم نژاد
