علل پوکی استخوان؛ از کم‌وزنی تا دخانیات و الکل
پوکی استخوان به‌عنوان یک بیماری خاموش، تنها مختص سالمندان نیست و می‌تواند در هر سنی بروز کند. کارشناسان وزارت بهداشت هشدار می‌دهند که کم‌وزنی، مصرف دخانیات و الکل، یائسگی زودرس و حتی برخی بیماری‌ها و داروها از مهم‌ترین عوامل افزایش خطر ابتلا به این بیماری هستند.
پوکی استخوان ثانویه؛ پیامد بیماری‌ها و داروها
به گفته دکتر فاطمه حاجی ولی‌زاده، رئیس اداره بیماری‌های عضلانی-اسکلتی وزارت بهداشت، پوکی استخوان ممکن است به‌صورت ثانویه و در اثر بیماری‌هایی مانند روماتوئید آرتریت، دیابت یا برخی سرطان‌ها بروز کند. همچنین مصرف طولانی‌مدت داروهایی نظیر کورتون‌ها می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تراکم استخوان شود.
عوامل تشدیدکننده پوکی استخوان
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، چند عامل کلیدی در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان نقش دارند:
- کم‌وزنی و نژاد: افراد با وزن پایین یا برخی زمینه‌های ژنتیکی بیشتر در معرض خطر هستند.
- یائسگی زودرس در زنان: کاهش هورمون استروژن روند تحلیل استخوان را تسریع می‌کند.
- مصرف دخانیات و الکل: این دو عامل از مهم‌ترین ریسک‌فاکتورها برای کاهش تراکم استخوان محسوب می‌شوند.
نقش کلسیم و تغذیه در پیشگیری
کلسیم به‌عنوان ماده معدنی اصلی برای استحکام استخوان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. تا سن ۳۰ سالگی که استخوان‌ها به حداکثر توده خود می‌رسند، دریافت کافی کلسیم ضروری است و پس از آن نیز باید مصرف آن افزایش یابد تا از برداشت کلسیم از استخوان‌ها جلوگیری شود. بهترین منابع کلسیم لبنیات هستند، اما افزایش قیمت این محصولات موجب کاهش مصرف آن‌ها در جامعه شده است. وزارت بهداشت بر لزوم ارائه یارانه برای لبنیات و آموزش‌های تغذیه‌ای تأکید دارد.
پوکی استخوان؛ بیماری خاموش با عوارض جدی
بسیاری از بیماران زمانی متوجه ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند که دچار شکستگی استخوان، به‌ویژه در ستون فقرات یا لگن، می‌شوند. شکستگی لگن یکی از خطرناک‌ترین عوارض این بیماری است و آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۰ درصد از مبتلایان در سال نخست پس از این شکستگی جان خود را از دست می‌دهند.
اهمیت درمان مستمر و تجهیزات تشخیصی
درمان پوکی استخوان فرآیندی طولانی‌مدت است و معمولاً بین ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد. قطع خودسرانه داروها می‌تواند وضعیت بیمار را وخیم‌تر کند و عوارض جدی به همراه داشته باشد. با این حال، کمبود دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان در کشور، به‌ویژه در مراکز دولتی، دسترسی به خدمات تشخیصی را محدود کرده است. وزارت بهداشت خواستار تجهیز مراکز درمانی به این دستگاه‌ها برای پوشش بهتر جمعیت شده است.
جمع‌بندی
پوکی استخوان یک بیماری خاموش اما جدی است که می‌تواند در هر سنی بروز کند. پیشگیری از آن نیازمند تغذیه مناسب، دریافت کافی کلسیم، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از دخانیات و الکل است. در صورت ابتلا نیز درمان باید به‌طور کامل و تحت نظر پزشک دنبال شود تا از عوارض خطرناک مانند شکستگی لگن و کاهش کیفیت زندگی جلوگیری گردد.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
About the Author
