دانشمندان موفق به ساخت نانوذرات هوشمندی شده‌اند که قادرند داروهای ضدالتهابی را از سد خونی مغز عبور داده و به طور دقیق به ناحیه هیپوتالاموس برسانند. این دستاورد، بارقه‌ای از امید در درمان بیماری‌های التهابی مغز به شمار می‌رود.
پژوهشگران دانشگاه ایالتی اورگن (OSU) با توسعه نانوذراتی با قابلیت انتقال مؤثر داروهای ضدالتهاب به مغز، گامی مهم در مسیر درمان بیماری‌هایی نظیر آلزایمر، ام‌اس، پارکینسون و همچنین کاشکسیای ناشی از سرطان برداشته‌اند. این نانوحامل‌های هوشمند با بهره‌گیری از دو نوع پپتید هدف‌گیر، دارو را منحصراً در شرایط التهابی و درون سلول‌های میکروگلیا آزاد می‌کنند و از این طریق، کارایی و ایمنی درمان را ارتقا می‌بخشند.
نتایج این تحقیق که در نشریه Advanced Healthcare Materials منتشر شده است، حاصل تلاش تیمی به سرپرستی پروفسور اوله تاراتولا از دانشکده داروسازی OSU است. این تیم، نانوحامل‌هایی را با دو پپتید هدفمند طراحی کرده‌اند که توانسته‌اند با موفقیت از سد خونی مغز عبور کرده و داروی بازدارنده IRAK ۴ را به هیپوتالاموس، مرکز تنظیم عملکردهای حیاتی بدن، منتقل کنند.
اهمیت این دستاورد از آنجاست که هیپوتالاموس نقش کلیدی در تنظیم دما، خواب، اشتها، تشنگی، احساسات و تولید هورمون‌ها ایفا می‌کند. در بیماری‌هایی مانند سرطان، التهاب در این بخش از مغز منجر به اختلال در اشتها و متابولیسم شده و بیمار حتی با تغذیه مناسب، به سرعت دچار کاهش وزن و از دست دادن توده عضلانی میشود.
سندرم کاشکسی، از عوارض جانبی بسیار خطرناک مرتبط با سرطان است که تا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته را درگیر کرده و عامل نزدیک به ۳۰ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان محسوب میشود.
این نانوحامل‌های طراحی‌شده با استفاده از دو پپتید ویژه، به صورت هدفمند وارد سلول‌های میکروگلیا (سلول‌های واسط اصلی التهاب در مغز) در ناحیه هیپوتالاموس می‌شوند. سپس، با افزایش سطح گلوتاتیون درون سلولی که در شرایط التهابی افزایش می‌یابد، دارو به شکل کنترل‌شده آزاد می‌گردد.
به گفته پروفسور تاراتولا، این نانوساختارها می‌توانند بسترساز روش‌های درمانی نوین برای طیف وسیعی از بیماری‌های التهابی مغز از جمله آلزایمر، ام‌اس و پارکینسون باشند.
این پژوهش با حمایت مالی مؤسسه ملی سرطان (NCI)، مؤسسه ملی سلامت کودک و رشد انسانی (NICHD) ایالات متحده و بنیاد ملی پژوهش کره جنوبی انجام شده است. همچنین، دانیل مارکس از شرکت Endevica Bio نیز در این پروژه همکاری داشته است.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
