بسیاری از افراد با وجود آنکه شب را در خواب سپری کرده‌اند، صبح‌ها با احساس خستگی و بی‌خوابی از خواب بیدار می‌شوند. این پدیده که در ظاهر با خواب ناکافی مرتبط نیست، می‌تواند ناشی از اختلالی به نام «عدم درک خواب» باشد؛ وضعیتی که در آن فرد تصور می‌کند اصلاً نخوابیده، در حالی که در واقع ساعت‌هایی از شب را در خواب گذرانده است.
خواب کافی، اما بی‌کیفیت
خواب سالم یکی از نیازهای اساسی بدن برای حفظ سلامت جسمی و روانی است. خواب باکیفیت به بازسازی انرژی، بهبود عملکرد مغز، تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس کمک می‌کند. با این حال، اختلالاتی مانند بی‌خوابی مزمن یا خواب‌های تکه‌تکه می‌توانند کیفیت خواب را کاهش دهند، حتی اگر مدت زمان آن کافی به نظر برسد.
پدیده‌ای به نام «عدم درک خواب»
دکتر داریا لبدوا، متخصص خواب و غدد درون‌ریز از روسیه، در گفت‌وگویی علمی به معرفی اختلالی به نام «عدم درک خواب» پرداخته است. به گفته او، این وضعیت باعث میشود فرد تصور کند شب را کاملاً بیدار بوده، در حالی که در واقع در فواصل مختلف به خواب رفته است. این اختلال معمولاً با بی‌خوابی مزمن همراه است و فرد تنها لحظات بیداری را به خاطر می‌سپارد، نه دوره‌های خواب را.
تشخیص و راهکارهای پیشنهادی
برای تشخیص دقیق این اختلال، انجام آزمایش‌هایی مانند پلی‌سومنوگرافی (بررسی الگوهای خواب در طول شب) ضروری است. این آزمایش‌ها می‌توانند به فرد نشان دهند که برخلاف تصورش، در طول شب خوابیده است. این آگاهی می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
دکتر لبدوا همچنین توصیه‌هایی برای مدیریت این وضعیت ارائه می‌دهد:
- پرهیز از استفاده از تلفن همراه و نمایشگرها پیش از خواب
- ثبت الگوهای خواب در دفترچه‌ای روزانه برای تحلیل دقیق‌تر
- پذیرش طبیعی بودن برخی شب‌های بی‌خوابی و پرهیز از وسواس در کنترل خواب
او تأکید می‌کند که تلاش بیش از حد برای کنترل فرآیند خواب، اغلب نتیجه معکوس دارد و می‌تواند اضطراب خواب را تشدید کند.
در نهایت، اگر احساس خستگی مزمن و خواب ناکافی با وجود خواب شبانه ادامه دارد، مشاوره با پزشک متخصص خواب می‌تواند گامی مؤثر در شناسایی علت و بهبود کیفیت زندگی باشد.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
