“`html
بحران آلودگی هوا در تهران، نفس شهروندان را به شماره انداخته است. فصل پاییز و زمستان هر ساله این چالش جدی را برای پایتخت نشینان به ارمغان می‌آورد و این روزها شدت آن به مرحله‌ای بحرانی رسیده است که متخصصان و کارشناسان را نگران کرده است.
وزارت بهداشت هشدار داده است که آلودگی هوا، خطر مرگ ناگهانی و شیوع بیماری‌های تنفسی را به شدت افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای قلبی و ریوی، در این شرایط با تشدید علائم و عود بیماری روبرو خواهند شد.
آلودگی هوا در تهران معضل جدیدی نیست، اما راهکارهای مقابله با آن همواره مورد بحث و چالش بوده است. برای حل این مشکل زیست محیطی و شهری، همکاری و هماهنگی بین سازمان‌ها و نهادهای مختلف ضروری است؛ اما در عمل، هر نهادی مسئولیت را به دیگری حواله می‌دهد.
وجود ذرات معلق و آلودگی شدید هوا در کلان‌شهرهای ایران، به ویژه تهران، برای مردم خبری تکراری و برای برخی مسئولان، خبری جدید است!
نحوه مواجهه و سردرگمی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با بحران آلودگی هوا نشان از عدم مدیریت صحیح دارد. هیچ نهادی حاضر به پذیرفتن مسئولیت پاسخگویی در قبال تصمیمات عجولانه، دیرهنگام و غیرکارشناسانه نیست.
سخنگوی دولت به جای پاسخگویی، به جای توضیح در مورد تعطیلی نکردن مدارس، بیان کرد که حتی خود او هم حاضر نیست فرزندش را در این هوای آلوده به مدرسه بفرستد. این واکنش نشان از بی‌برنامگی و فقدان مدیریت صحیح دارد.
به نظر می‌رسد مسئولان، به جای پاسخگویی به مردم، منتظرند مردم پاسخ این پرسش‌ها را بدهند. خانم مهاجرانی، امروز نظرات بسیاری از مادران تهرانی را با خود همراه داشت. البته یک نکته مهم فراموش شد: والدین دانش‌آموزان انتظار داشتند دلیل این تصمیم را از زبان سخنگوی دولت بشنوند، در حالی که ظاهراً ایشان هم از این تصمیم بی‌خبر بودند.
سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده است که ۶۲ درصد آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک (مانند خودروها و حمل و نقل) و ۳۸ درصد آن ناشی از منابع ثابت (مانند کارخانه‌ها و سوخت منازل) است. بنابراین، باز بودن مدارس و دانشگاه‌ها به افزایش آلودگی کمک می‌کند، زیرا تعداد بیشتری خودرو برای جابجایی دانش‌آموزان در جاده‌ها تردد می‌کنند.
همچنین، طبق گفته کارشناسان وزارت بهداشت و مسئولان محیط زیست، همزمانی آلودگی هوا با ویروس آنفلوانزا می‌تواند بسیار خطرناک باشد. لذا، توصیه می‌شود به توصیه‌های وزارت بهداشت و محیط زیست توجه شود و تا حد امکان در منزل بمانید.
آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا بسیار بیشتر از بیماری‌های ویروسی و عفونی است، اما شاید به دلیل عدم نمایان شدن سریع عوارض آن، آن را جدی نمی‌گیریم.
وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت هشدار داده‌اند که آلودگی هوا خطر جدی برای سلامت کودکان و بزرگسالان است و عوارض آن برای کودکان زیر پنج سال، حتی بیشتر از بسیاری از بیماری‌های ویروسی و عفونی است.
ریه‌ها مسئول جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن هستند. اگر غلظت آلاینده‌ها از ظرفیت تصفیه ریه بیشتر باشد، وارد جریان خون شده و عوارضی مانند اختلال در انتقال اکسیژن، افزایش ضربان قلب، سکته قلبی، کاهش ظرفیت شش‌ها، آسم، برونشیت و سرطان ریه را به دنبال دارد.
آلودگی هوا، مجاری تنفسی را تحریک کرده و آسم را تشدید می‌کند. تماس طولانی مدت با هوای آلوده باعث برونشیت مزمن، بیماری‌های مزمن ریوی، تنگی نفس، سرفه‌های شدید، آبریزش چشم و التهاب می‌شود. همچنین، آلودگی هوا باعث کاهش ضریب هوشی کودکان، کم‌خونی و کمبود ویتامین D می‌شود.
فلزاتی مانند سرب و آلاینده‌هایی مثل ازن، بیش از حد مجاز در هوای آلوده وجود دارند. وارونگی هوا، فلزات سنگین مانند سرب را در سطح پایین‌تری قرار می‌دهد و کودکان به دلیل قد کوتاه‌تر، بیشتر در معرض خطر هستند.
آلودگی هوا می‌تواند سیستم ایمنی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد و احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش دهد. هیدروکربن‌های چند حلقه‌ای آروماتیک (PAH) که ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی هستند، می‌توانند مشکلات جنینی ایجاد کنند.
این آسیب‌ها در مادران زیر ۲۰ سال و بالای ۳۵ سال، زنان کم‌درآمد و یا زنانی با رژیم غذایی ناسالم بیشتر است.
چرا اعلام تعطیلی مدارس به ساعات پایانی شب موکول می‌شود؟ دلایل بی‌اساسی مانند جلوگیری از افزایش مصرف بنزین و شلوغی جاده‌ها، نمی‌تواند توجیهی برای این تصمیم‌گیری دیرهنگام باشد. این کار حق انتخاب والدین برای محافظت از فرزندانشان در برابر هوای آلوده را از بین می‌برد.
مسئولان می‌توانستند با بازدید از مدارس و بررسی آمار اورژانس، عواقب بی‌برنامگی خود را درک کنند. یک آموزگار کلاس دوم از وضعیت بد دانش‌آموزانش گزارش داد: بسیاری از دانش‌آموزان دچار سردرد، خونریزی بینی، حالت تهوع و… شده بودند و مجبور به ترک مدرسه شدند.
با وجود شدت آلودگی هوا، چرا کمیته اضطرار تشکیل نمی‌شود و خبر حضوری شدن مدارس در اوج آلودگی اعلام می‌شود؟ معیار تعطیلی مدارس چیست؟ به نظر می‌رسد فقط سلیقه در تصمیم‌گیری نقش دارد.
آلودگی هوا مسئله جدیدی نیست و راهکارهای کاهش آن شناخته شده است. از مسئولان انتظار می‌رود برای حل این مشکل راه‌حلی اساسی پیدا کنند.
افزایش شاخص آلودگی هوا و عدم تعطیلی مدارس، این سوال را برای والدین مطرح کرده است که مقصر تنفس فرزندانشان در هوای آلوده کیست؟ ما به نسلی سالم برای آینده نیاز داریم.
به مردم توصیه می‌شود از فعالیت‌های خارج از منزل خودداری کنند، پنجره‌ها را بسته نگه دارند و در صورت امکان از تهویه مطبوع استفاده کنند.
این خبر را درتهران پزشکی دنبال کنید
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
“`