مرگبارترین سوءاستفادههای دارویی؛
عرضه کپسول‌های لاغری دست‌ساز در عطاری‌ها و آرایشگاه‌ها
گزارش‌ها نشان می‌دهد کپسول‌های لاغری دست‌ساز در برخی عطاری‌ها، فروشگاه‌های محلی و حتی آرایشگاه‌های زنانه با نام‌های فریبنده مانند «چربی‌سوز کاملا گیاهی» یا «لاغری فوری خارجی» عرضه می‌شوند. متخصصان هشدار می‌دهند این کپسول‌های لاغری دست‌ساز اغلب حاوی مواد محرک و غیرمجاز هستند و مصرف‌کنندگان بدون اطلاع از ترکیبات و عوارض جدی آنها را مصرف می‌کنند.
چرا کپسول‌های لاغری دست‌ساز خطرناک‌اند
دکتر مجتبی کرباسی، پزشک و مشاور سبک زندگی، می‌گوید بسیاری از این محصولات در حقیقت حاوی آمفتامین‌ها یا مت‌آمفتامین (شیشه) هستند که تحت پوشش مکمل یا دمنوش پنهان می‌شوند. مصرف این ترکیبات منجر به سرکوب اشتها، بی‌خوابی و افزایش متابولیسم می‌شود اما کاهش وزن ایجادشده ناشی از تحلیل عضله و از دست رفتن آب بدن است و همراه با عوارض تهدیدکننده‌ای مانند افزایش ضربان قلب، فشار خون، خطر سکته و اختلالات روانی است. این کاهش وزن زودگذر با آسیب‌های بلندمدت سلامت همراه است و می‌تواند به اعتیاد منجر شود.
مکانیسم اثر و پیامدهای پزشکی
کپسول‌های لاغری دست‌ساز با تحریک مسیرهای عصبی دوپامینی و نورآدرنالینی اشتها را سرکوب می‌کنند و مصرف‌کننده را دچار بی‌خواب و بی‌میل به غذا می‌سازند. این مکانیسم ضمن کاهش وزن سریع، منجر به:
- تحلیل ماهیچه‌ها و سوءتغذیه؛
- اختلالات هورمونی، اضطراب، افسردگی و روان‌پریشی؛
می‌شود و در بلندمدت حافظه و عملکرد مغز را مختل می‌کند و درمان وابستگی را بسیار دشوار می‌سازد.
اعتیادپذیری و اشتباهات تشخیصی
ظاهر بسته‌بندی و تبلیغات گمراه‌کننده باعث می‌شود مصرف‌کنندگان تصور کنند محصولی بی‌خطر یا گیاهی خریده‌اند. دوز نامشخص، ترکیب‌های پنهان و نبود کنترل کیفیت، احتمال مسمومیت حاد را افزایش می‌دهد. به‌علاوه برخی افراد به‌اشتباه از مواد مخدر دیگری مانند تریاک برای کاهش وزن استفاده می‌کنند که آن نیز موجب سوءتغذیه، یبوست مزمن و آسیب روده‌ای می‌شود و کاهش وزن آن به‌هیچ‌وجه سالم یا پایدار نیست.
هشدار پزشکان و توصیه‌های کوتاه‌مدت
متخصصان تأکید می‌کنند هیچ‌گونه دارو یا مکمل لاغری بدون تجویز و نظارت پزشک مصرف نشود و کاربران از خرید محصولات لاغری دست‌ساز در محل‌های غیرمعتبر خودداری کنند. برای کاهش خطرات فوری توصیه می‌شود:
- از خرید و مصرف هر محصول لاغری بدون نسخه و بررسی ترکیبات آن خودداری شود؛
- در صورت بروز علائم قلبی، تنفسی یا اختلالات روانی پس از مصرف هر مکمل، فوراً به مرکز درمانی مراجعه شود.
جمع‌بندی و ضرورت نظارت
گسترش عرضه کپسول‌های لاغری دست‌ساز نشان‌دهنده خلأ نظارتی و تقاضای بالای جامعه برای راه‌‌حل‌های سریع کاهش وزن است؛ مسئله‌ای که می‌تواند به خسارت‌های جانی و اعتیاد گسترده بینجامد. متولیان بهداشت عمومی و سازمان‌های نظارتی باید بازار این محصولات را رصد، عرضه‌کنندگان غیرمجاز را شناسایی و آگاهی‌سازی عمومی درباره خطرات کپسول‌های لاغری دست‌ساز را تشدید کنند تا سلامت جامعه در برابر یکی از مرگبارترین سوءاستفادههای دارویی محافظت شود.
مجله پزشکی و سلامت دکتر خرم نژاد
About the Author
