مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) بیماری پیچیده ای است که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد. بسیاری از بیماران به طور دقیق به درمان پزشکی خود می‌پردازند، اما تاثیر رژیم غذایی بر روند بیماری همواره موضوع بحث و بررسی بوده است. آیا تغذیه می‌تواند در کنترل علائم ام اس نقش داشته باشد؟
رژیم غذایی مشخص و قطعی برای درمان ام اس وجود ندارد. با این حال، برخی از مواد مغذی می‌توانند بر شدت علائم تاثیر بگذارند. در ام اس، سیستم ایمنی بدن به میلین (غلاف محافظ اعصاب) در سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند و اختلال در انتقال پیام‌های عصبی را سبب می‌شود.
علائم ام اس متنوع هستند و می‌توانند شامل مشکلات حرکتی مانند ضعف عضلانی و خستگی، اختلال در تعادل و هماهنگی، بی حسی و گزگز در اندام‌ها، اختلالات مثانه و روده، مشکلات بینایی، اختلالات شناختی و تغییرات خلقی باشند. تنوع علائم، تشخیص و درمان مناسب را ضروری می‌کند.
اگرچه هیچ رژیم غذایی اختصاصی برای ام اس وجود ندارد، اکثر متخصصان تغذیه، رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های کم چرب (مانند مرغ و ماهی)، لبنیات کم چرب و آجیل را توصیه می‌کنند. از مصرف غذاهای فرآوری شده، چربی‌های اشباع و قندهای افزوده باید اجتناب شود.
رژیم‌های غذایی و ام اس: واقعیت یا افسانه؟
برخی رژیم‌های غذایی، مانند رژیم بدون گلوتن، رژیم پالئو و رژیم مدیترانه‌ای، در ارتباط با ام اس مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اگرچه حذف گلوتن برای افراد مبتلا به سلیاک ضروری است، هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که نشان دهد این رژیم بر علائم ام اس تاثیر مثبتی دارد. نتایج تحقیقات در مورد رژیم پالئو نیز محدود و غیرقطعی است.
رژیم مدیترانه‌ای، به عنوان یک رژیم سالم و ضد التهاب، به طور کلی مفید است، اما مطالعات اختصاصی در مورد تاثیر آن بر ام اس اندک هستند. رژیم سوانک، یک رژیم کم چرب، نیز به عنوان روشی برای کنترل علائم ام اس مطرح شده، اما شواهد علمی برای اثبات تاثیر قطعی آن وجود ندارد.
نقش مواد مغذی
هیچ ویتامین یا ماده معدنی نمی‌تواند ام اس را درمان کند، اما برخی از مواد مغذی می‌توانند در مدیریت علائم نقش داشته باشند. روغن ماهی، حاوی امگا ۳، به دلیل خاصیت ضد التهابی آن مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه برخی مطالعات کوچک نشان‌دهنده اثرات مثبت آن بوده‌اند، اما نتایج دیگر مطالعات چندان قطعی نیستند.
ویتامین D نیز با کاهش احتمال عود بیماری در برخی مطالعات مرتبط بوده است، اما مصرف مکمل ویتامین D به تنهایی، درمان یا پیشگیری از ام اس را تضمین نمی‌کند. ویتامین A نیز در برخی مطالعات کوچک، نشان‌دهنده بهبود در عملکرد حرکتی بوده است، اما نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
در نهایت، بهترین راه برای مدیریت ام اس، همکاری نزدیک با پزشک متخصص و رعایت توصیه‌های پزشکی، شامل دارو درمانی و رژیم غذایی سالم و متعادل، است. مصرف هرگونه مکمل غذایی باید با مشورت پزشک انجام شود.
مجله سلامت و بهداشت دکتر هادی خرم نژاد
